آموزش نیم کلاج و کنترل ماشین در سربالایی ها و ترافيک
قابل توجه هنر جویانی که تسلط کافی به نیم کلاج و کنترل ماشین با کلاج را ندارند.
بايستي بگويم که تسلط داشتن به کلاج مانند يادگيري حروف الفباي زبان بوده تا زماني که مسلط به کلاج نشده باشيد دائما ماشين را خاموش کرده و در مواردي مثل حرکت در سربالايها و ترافيکها وانجام کارهايي مثل پارک دوبل و يا دور دوفرمانه و انجام مواردي از اين قبيل به مشکل خواهيد خورد.
پس با دقت به مطالب زير توجه کرده و مطالب گفته شده را با کسي که به رانندگي مهارت کافي دارد در مکاني خلوت و داراي شيب ملايم مرحله به مرحله تمرين کنيد تا انشاالله تسلط کافي به کلاج را بدست آوريد.
ما در زير پايمان سه تا پدال داريم که به ترتيب از سمت راست پدال گاز, پدال ترمز و پدال کلاج مي باشد با روشن کردن ماشين دور موتور نزديک عدد يک قرار مي گيرد. براي اينکه موتور روشن بماندبايستي تقريبا يک هزار دور در دقيقه بچرخد تا روشن بماند و نرم کار کند با فشار دادن پدال گاز دور موتور بالا خواهد رفت و با رها کردن پدال دور موتور به جاي قبلی خود بر مي گردد.
پس کار پدال گاز افزايش دادن دور موتور خواهد بود.کار پدال ترمز نيز مشخص مي باشد و براي ترمز کردن و نگاه داشتن ماشين مي باشد و اما کار پدال کلاج قطع و وصل کردن نيروي موتور از ماشين بوده به طوري که با بالا آوردن پدال کلاج نيرو موتور وصل شده و خودرو به حرکت در مي آيد و با پايين بردن پدال کلاج نيروي موتور قطع شده و ماشين پس از طي شتابي که بر داشته بود خواهد ايستاد.
حالا براي بهتر متوجه شدن عملکرد پدال کلاج شما دو تا صفحه گرد در ذهنتان در نظر بگيريد(بنام ديسک و صفحه کلاج)که يکي از اين صفحه ها به موتور وصل بوده وبا هزار دور در دقيقه مي چرخد و صفحه ديگر با کمي فا صله روبروي آن بوده و به گيربکس و به عبارت ساده تر به ماشين وصل مي باشد که شما باهر بار بالا آوردن کلاج اين دو صفحه که صاف مي باشند را به هم مي چسبانيد در نتيجه صفحه اي که به موتور وصل بوده آن يکي صفحه که به ماشين وصل مي باشد را مي چرخاند و ماشين به حرکت درآمده و با فشاردادن پدال کلاج اين دو صفحه از هم جدا شده و نيروي موتور از ماشين قطع خواهد شد و ماشين پس ازطي مسافتي خواهد ايستاد.
با توجه به مطالب گفته شده شما ماشين خود را توسط کسي که مهارت کافي دارد به خياباني خلوت و داراي شيب ملايمي مي باشد ببريد و با فاصله بيشتري از کنار جدول بايستيد سپس دنده يک بزنيد و با قرار دادن پاي راست روي ترمز ,ترمز دستي را بخوابانيد حالا براي اينکه ميخواهيم عملکرد پدال کلاج را امتحان کنيم لطفا پدال ترمز را رها کنيد و پدال گاز را هم فشار ندهيد.
(در اين مرحله ممکن هست ماشين يکي دو متري عقب بيايد مهم نيست چون ما ميخواهيم عملکرد پدال کلاج را آزمايش کنيم براي پس نزدن ماشين بعدا توضيح خواهيم داد ولي مراقب پشت سر ماشين باشيد و در جاي خلوت اين کار را امتحان کنيد ) ماشين در اين حالت چون در شيب قرار دارد آرام به عقب حرکت خواهد کرد پس به محض رها کردن ترمز سعي کنيد که پدال کلاج را بالا بياوريد تا جايي که ماشين عقب نرفته و آرام به جلو حرکت کند.
به محض حرکت کردن به جلو پدال کلاج را کمي به پايين فشار دهيد شما متوجه خواهيد شد که بدون استفاده از ترمز توانسته ايد ماشين را در آن شيب نگاه داريد اسم اين نقطه از کلاج را که ماشين در يک سطح شيب دار نه جلو حرکت ميکند و نه به عقب پس مي زند براي توضيح آسانتر نقطه صفر مي ناميم.
حال اگر پدال کلاج را از نقطه صفر پايين تر فشار دهيم و يا به عبارتي به سمت منفي فشار دهيم اين دو صفحه از هم جدا شده ماشين به عقب پس خواهد زد و اگر از نقطه صفر بالاتر بياوريم يا به عبارتي ديگر کلاج را به سمت مثبت حرکت دهيم اين دو صفحه درگير تر خواهند شد و ماشين آرام به جلو حرکت خواهد کرد.
براي توضيح بيشتر بيايد حرکت کلاج را از پايين به بالا مطابق شکل (1) درجه بندي کنيم اگر نقطه منفي ۵ نشانگر فشار دادن پدال کلاج در کف ماشين باشد با بالا آوردن کلاج تا نقطه صفر را خلاصي کلاج مي نامند تا رسيدن کلاج به نقطه صفر بين دو صفحه که يکي به موتور وصل بود و ديگري به ماشين هيچ درگيري نخواهد بود و در اين صورت تا زماني که اين دو صفحه در نقطه صفر به هم نرسند ماشين به عقب پس خواهد زد(يا به عبارتي ديگر اگر فرض مثال بين اين دو صفحه ديسک و صفحه کلاج دو سانتيمتر فاصله خلاصي کلاج باشد اگر شما کلاج را از پايين به بالا براي به حرکت در آوردن ماشين يک سانت و نه ميل هم بالا بياوريد چون بين اين دو صفحه هنوز به اندازه يک ميل فاصله هست بازهم ماشين شما حرکت نخواهد کرد و به عقب پس خواهد زد).
حالا در نقطه صفر چه اتفاقي مي افتد که ماشين در سربالايي نه عقب مي رود و نه به جلو؟
در اين حالت اين دو صفحه (ديسک و صفحه کلاج) باهم در گير هستند ولي درگير بودن اين دو به حدي است که قادر به حرکت در آوردن ماشين به جلو نيست ولي همين درگيري اجازه پس زدن ماشين را به عقب را هم نميدهد و به عبارتي درگيري به حدي است که با شيب جاده برابري کرده و ماشين را در سربالايي نگه ميدارد و اگر ما بخواهيم کلاج را از نقطه صفر به مثبت يک بالا بياوريم در اين حالت ماشين خيلي آرام به جلو حرکت خواهد کرد چون در اين حالت در گيري فوق العاده کم هست هر چه کلاج را بالاتر بياوريم (مثبت دو مثبت سه و…) درگيري بيشتر خواهد شد و ماشين تندتر به جلو حرکت خواهد کرد حالا با دانستن اين مطالب من چند تاسوال از شما می کنم؟
1-چرا شروع به حرکتها ماشين خاموش مي شود ولي در دنده هاي بعدي خاموش شدن کمتر اتفاق مي افتد و چرا در شروع به حرکت بايستي کلاج را در نيمه نگه داريم ولي در دنده هاي ديگر نياز نيست و مي توان کلاج را يکنواخت بالا آورد؟
براي پاسخ به اين سوال بايستي بگويم که قدرت موتور براي به حرکت در آوردن ماشين از حالت سکون کافي نبوده و اگر ما بخواهيم کلاج را يک نواخت بالا بياوريم از آنجايي که صفحه اي که موتور به آن وصل هست نمي تواند صفحه که به ماشين وصل مي باشد را به چرخاندتا ماشين به حرکت در آيد خود از حرکت مي ايستد و موتور خاموش خواهد شد(چون موتور بايستي حدودا يک هزار دور در دقيقه بچرخد تا روشن بماند).
پس براي خاموش نشدن ما کلاج را حدودا تا نقطه مثبت يک بالا مي آوريم در اين حالت چون در گيري ناقص مي باشد موتور خاموش نشده و ماشين آهسته حرکت مي کند پس از اينکه ماشين از حالت سکون در آمده و شتاب گرفت مي توانيم کلاج را آرام رها کنيم ديگر موتور خاموش نخواهد شد در دنده هاي بعدي نيز چون ماشين داراي شتاب بوده مي توان کلاج را يک نواخت بالا آورد نيازي به نيم کلاج نيست ماشين خاموش نخواهد شد.
2-حالا جايي نياز به سرعت خيلي کمي داريم به نظر شما اگر در همان خياباني که شيب داشت ما کلاج را تا نقطه مثبت يک بالا بياوريم و پايمان را ثابت نگاه داريم (ديگر مثبت دو نياوريم که شتاب بگيرد)و گاز هم ندهيم آيا شتاب ما در آن سربالاي کم ,ثابت و يا زياد خواهد شد چرا؟
با آزمايش متوجه خواهيد شد که سرعت شما کم کم بيشتر خواهد شد به خاطر اينکه ابتدا به حرکت داشت به نيروي ساکن ماشين غلبه مي کرد و بعد از غلبه به نيروي ساکن تا حدودي شتاب خواهد گرفت,حالا چه بايد کرد که شتاب نگيرد بعضي از هنر جويان اشتباه ميکنند و در همين وضعيت ترمز را لمس مي کنند و باعث خاموش شدن موتور مي شوند بايستي که براي کنترل سرعت در اين وضعيت با پدال کلاج بين نقطه صفر و مثبت يک بازي کرد هرگاه ديديم شتاب مي گيرد کلاج را به سمت نقطه صفر فشار ميدهيم ديديم سرعت کم ميشود ميتوانيم کلاج را به سمت مثبت يک بالا بياوريم و با اين روش کنترل سرعت ميکنيم براي کارهاي حساس مثل پارک و غيره…
3-سوال بعدي من اين است که اگر کلاج در نقطه منفي يک باشد و ما بخواهيم در اين وضعيت گاز بدهيم چه اتفاقي مي افتد؟اگر کلاج در نقطه صفر باشدچه اتفاقي مي افتد؟ و اگر کلاج در نقطه مثبت يک باشد گاز زياد بدهيم چه اتفاقي خواهد افتاد آيا شتاب ما زياد خواهد شد؟
با آزمايش کردن اين سه وضعيت متوجه خواهيد شد گاز هيچ تاثير نخواهد گذاشت زيرا اين درگيري و سايش بين دو صفحه است که تعيين کننده پس زدن به عقب يا ايستادن يا حرکت به جلو خواهد بود.
اگر در حالت منفي يک باشد چون دو صفحه به هم نچسبيده اند هر چقدرهم گاز بدهيم بي نتيجه بوده و ماشين به عقب پس خواهد زد ,در نقطه صفر هم هر چقد گاز بدهيم هيچ فرقي نخواهد کرد چون سايش و در گيري اين دو صفحه تعيين کننده حرکت خواهد بود در نقطه مثبت يک هم ماشين چون به نيروي ساکن غلبه ميکند کمي شتاب خواهد گرفت ولی بعد از گرفتن شتاب اگر گاز زيادي هم بدهيم تاثير ی درسرعت آن نخواهد کرد بلکه اين درگيري بين دوصفحه است که هرچه بالاتر بيايد شتاب بيشتري خواهد گرفت.
وقتي کاملا کلاج بالا بيايد چون درگيري کامل شده اگر گاز بديد هم شتاب زيادي خواهد گرفت پس چرا براي شروع به حرکت بايستي اول گاز بدهيم بعد کلاج را بالا بياوريم در صورتي که گاز ابتدای حرکت تاثير در (پس نزدن به عقب و يا رفتن به جلو) نداشت توجه کنيد موتور ماشين براي اينکه روشن بماند و نرم کار کند بايستي يک هزار دور در دقيقه بچرخد تا روشن بماند اگر ما بخواهيم گاز ندهيم و پدال کلاج را بالا بياوريم تا حرکت کنيم اين درگيري و اين اصطحکاک بين دو صفحه موتور و ماشين باعث افت دور موتور از يک هزار دور خود شده و موتور خاموش خواهد شد .
پس ابتدای حرکت ما مقداري گاز ميدهيم که دور موتور بالا برود تا وقتي ما کلاج را درگير ميکنيم دور موتور از يک هزار دور خود پايين تر نيايد و موتور خاموش نشود زياد بودن اين گاز اوليه هيچ تاثير در پس زدن ماشين به عقب و يا با شتاب حرکت کردن به جلو نخواهد داشت بلکه اين درگيري دو صفحه بين موتور و ماشين است که حرکت به جلو و يا پس زدن به عقب را تايين خواهد کرد(منفي يک باشد يا نقطه صفر يا مثبت يک و یا غیره …)
سه روش براي پس نزدن ماشين در شروع به حرکت در سر بالاييها یا نیم کلاج و کنترل ماشین
۱- یک همان روشي است که در آموزشگاه هاي رانندگي گفته مي شود ابتدا قبل از اينکه ترمز را رها کنيم پدال کلاج را تا نقطه صفر بالا آورده در اين صورت چون بين دو صفحه (ديسک و صفحه کلاج )درگيري ايجاد شده اين درگيري مانع از پس زدن ماشين به عقب خواهد شد ولي چون اين درگيري بدون گاز دادن صورت مي گيرد موتور شروع به لرزش خواهد کرد و اگر کلاج را زيادي بالا بياوريم موتور حتما خاموش خواهد شد پس به محض در گير شدن کلاج بايستي پايمان را روي کلاج ثابت نگه داشته و ترمز را رها کنيم وسريع پدال گاز را فشار دهيم تا دور موتور بالاي يک هزار دور برود تا موتور خاموش نشود. اين
روش نيم کلاج کردن در سربالايها آسان بوده ولي دو تا عيب دارد اول اينکه سرعت عمل شما را پايين مي آورد درترافيک هاي که دائما ايست و حرکت ميکنيم اگر هر سري بخواهيم نقطه درگيري کلاج را پيدا کنيم و بعد گاز بدهيم ماشينهاي عقبي اعتراض خواهند کرد و دومين عيب آن اين است چون نمي توانيم اول گاز بدهيم بايستي اول کلاج را درگير کنيم احتمال خاموش کردن زياد خواهد بود.
۲ – در سربالايهاي خيلي تند با اينکه اول کلاج را تا نقطه درگيري بالا مي آوريم ولي به محض رها کردن پدال ترمز براي فشار دادن گاز باز ماشين به عقب پس ميزند به عبارتي اين درگيري بين ديسک و صفحه کلاج قادر نخواهد بود ماشين را در يک شيب تند نگه دارد به همين منظور افرادي که زياد مهارت کافي براي حرکت در سربالايها را ندارند اول ترمز دستي را کشيده ديگر ماشين به عقب بر نمي گردد سپس گاز داده و دور موتور را بالا مي برند و همراه آن کلاج را تا نقطه درگيري بالا مي آورند در حالي که ماشين مي خواهد حرکت کند ترمز دستي را خوابانده و حرکت مي کنند ولي اين نوع حرکت دادن ماشين در سربالايها نيز داراي معايبي است و کار غير اصولي و افسر آزمون گيرنده نيز در هنگام آزمايش اين روش را قبول نخواهد کرد ولي در جاهايي که خيلي مهم است که اصلا به عقب پس نزنيد به صورت استثناء مي توانيد از اين روش استفاده کنيد
۳- و اما روش سوم که تقريبا مي توان گفت اکثريت راننده ها از اين روش استفاده مي کنند به اين صورت مي باشد که آنها پاي خود را سريع از روي ترمز برداشته و سريع گاز ميدهند و همراه اينکار پدال کلاج را نيز سريع تا نقطه حرکت بالا آورده به محض اينکه ماشين خواست حرکت کند پدال کلاج را کمي به پايين فشار مي دهند تا ماشين به جلو جهش نکند.
در اين روش سرعت عمل شما زياد خواهد بود و مي توانيد سريع به نقطه حرکت برسيد و چون که اول گاز ميدهيد وقدرت موتور را بالا مي بريد پس هرگز خاموش نخواهید کرد ولي گاز دادن سريع باعث پس نزدن و يا تند حرکت کردن به جلو نخواهد شد فقط براي اين است که ماشين خاموش نشود براي اينکه ماشين عقب پس نزند بايستي کلاج را سريع تا نقطه حرکت بالا آورده و به محض اينکه خواست حرکت کند کلاج را از بالا به پايين مقداري فشار دهید تا ماشين به جلو جهش نکند, اگر بخواهيد خلاصي کلاج را آرام آرام بالا بياوريد تا به نقطه حرکت برسيد ماشين به عقب پس خواهد زد براي پس نزدن ماشين بايد خلاصي کلاج را سريع بالا آورده و از بالا به پايين به نقطه کنترل کلاج برسيم.
برای آموزش های بیشتر به اینجا سر بزنید.