Speed and reaction
سرعت به توانايی حرکت هرچه سريع تر بدن يا قسمتی از آن دريك محدوده حرکتی مورد نظر گفته می شود. سرعت قابلیتی است که در اکثر رشته های ورزشی، مخصوصا ورزش های تیمی کاربرد دارد. در ورزش هایی هم که عامل تعیین کننده نیست ، گنجاندن فعالیت ها و تمرینات سرعتی در برنامه تمرینی ، امکان دستیابی به تمرینات با شدت بالاتر را فراهم می آورد.
با افزایش سرعت می توان شدت تمرینات را افزایش داد . هر چند به عقیده متخصصان ورزش ، ویژگی سرعت ارثی و ژنتیکی است ؛ اما با انجام تمرینات سرعتی می توان این قابلیت را توسعه بخشید.
اجزاء سرعت
در تجزیه و تحلیل سرعت ، مشخص می شو د که سرعت از : زمان عکس العمل واکنش ، شتاب ، حداکثر سرعت و استقامت سرعت تشکیل شده است.بهتر است این اجزا را در یک مثال مورد بررسی قرار دهیم.
یک دونده دوی صد متر را تصورکنید ، شروع دو با یک استارت آغاز می شود که زمان عکس العمل در آن کاملا مشهود است . از لحظه ای که دونده صدای شلیک طپانچه را می شنود تا لحظه ای که اقدام به دویدن می کند ، این زمان کوتاه را زمان عکس العمل واکنش می گویند . این حالت خود را با سریع تر حرکت کردن دونده از سایرین در شروع دویدن نشان می هد . در واقع سریع حرکت کردن نشان از سرعت عکس العمل بالای دونده است.
زمان عکس العمل (واکنش) مدت زمانی است که از ارائه محرک تا شروع حرکت طول می کشد.
زمانی که دونده سرعت ، با استارت حرکت خود را آغاز کرد ، کم کم سرعتش افزایش می یابد.این افزایش سرعت پیش رونده درحقیقت همان شتاب است که در ۳۵ متر اول شروع دوی سرعت قابل مشاهده است. شتاب در نهایت به یک حدی از سرعت ختم می شود که به آن حداکثر سرعت می گویند.به عبارت دیگر ،سرعت ثابت می شود و دیگر افزایشی در آن دیده نمی شود و از آن پس دونده باید این حداکثر سرعت را تا پایان مسیر طی نماید.
استمرار حداکثر سرعت به دست آمده تا پایان مسیر ضرورت دارد . بنابراین جزء دیگری از سرعت که همان استقامت سرعت است ، نقش خود را ایفا می کند.
یعنی دونده باید تلاش کند تا خط پایان حداکثر سرعت بدست آمده را حفظ کند .اهمیت تشخیص اجزاء سرعت بدین خاطر است که در تجزیه و تحلیل رشته های ورزشی مختلف ، ممکن است همه این اجزا مثل دوی سرعت مورد نیاز نباشد.
عوامل موثر در سرعت
عوامل موثر در سرعت به دو عامل ارثی و محیطی تقسیم می شوند:
الف) عامل ارث
چیزی است که به صورت ارثی به فرد منتقل می شود و قابل دستکاری نیست . به طور مثال کسانی که از سرعت خوبی برخوردار هستند ، قابلیت سرعت به صورت ارثی به آنها منتقل شده است . بنابراین یک فرد سرعتی ذاتا سرعتی به دنیا می آید.
ب)عامل محیط
بعضی عوامل نیز وجود دارند که علاوه بر ارثی بودن سرعت ، می توانند در حداکثر سرعت موثر باشند . از این عوامل به عنوان عوامل محیطی نام برده شده است.
این عوامل عبارتند از:
- جنسیت : به طور کلی مردان به دلیل بالا بودن سطح قدرت شان نسبت به زنان از سرعت بالاتری برخوردارند.
- تیپ بدنی : اضافه وزن و چربی اضافه از جمله عواملی هستند که می تواند سرعت فرد را کاهش دهد.
- سن: افزایش سن می تواند در کاهش سرعت موثر باشد.
- قدرت : قدرت یکی از قابلیت های جسمانی است که بر روی سرعت اثر مستقیم دارد. بنابراین افرادی که ذاتا سرعتی هستند ، اگر قدرت خود را افزایش دهند ، روی سرعت آنها موثر می باشد.
- هماهنگی : افرادی که تمرینات سرعتی را در سطح بالایی تمرین می کنند ، از یک هماهنگی مطلوبی در سیستم عصبی عضلانی خود برخوردار می شوند که تاثیر بسزایی در روند افزایش سرعت آنها دارد.
- گرم کردن بدن : در فعالیت های سرعتی ، هرچقدر بدن بهتر گرم شده باشد ، عملکرد بهتری را از خود نشان می دهد.
توسعه سرعت
با توجه به ماهیت ارثی بودن سرعت ، با اجرای تمرینات در بخش مورد استفاده ی رشته های ورزشی می توان سرعت لازم را در فرد با توجه به هماهنگی های به عمل آمده ، تغییر داد . بنابراین افزایش سرعت به شکل های زیر قابل انجام است:
۱٫سرعت واکنش
در رشته های ورزشی و مهارت هایی نقش دارد که شروع حرکت در آنها مهم است مثل استارت در دوها و شنا و مهارت هایی که توام با تغییر جهت هستند .برای توسعه این بخش از سرعت می توان از تمرینات مربوط به عکس العمل های شنوایی و بینایی و تمرینات استارت استفاده کرد.
تمرین ۱٫ از فرد بخواهید با شنیدن صدای چپ ، راست ، بالا یا پایین ، به همان سمت حرکت کند.
تمرین ۲٫ تمرین شماره یک را به صورت برعکس انجام دهد یعنی وقتی صدای چپ را شنید ، به سمت راست برود .
تمرین ۳٫ از فرد بخواهید حالت استارت به خود بگیرد هم ایستاده و هم نشسته تمرین شود و با فرمان به جای خود ، رو یا دست زدن یا سوت زدن ، با سرعت یک مسیر ۱۰ متری را بپیماید.
تمرین ۴٫ مربی در جلو بایستد و از او بخواهد به سمت جهتی که نشان داده می شود. با سرعت حرکت کند .
تمرین ۵٫ تمرینات مکمل : استفاده از تمرینات چابکی روی سرعت واکنش موثر می باشد.
۲٫شتاب
پس از سرعت واکنش و زمانی که فرد سرعت خود را افزایش می دهد تا به حداکثر سرعت برسد ، در واقع شتاب را زیاد می کند . برای توسعه ی این بخش از سرعت می توان از تمرین سرعت در مسافت های کوتاه ۱۵ تا ۳۰ متری با تکرارهای معین استفاده کرد . برای این منظور دو روش زیر کاربرد دارد.
الف)روش مستقیم:انجام اصلی ترین حرکات توسع شتاب می باشد.
ب)روش غیر مستقیم:با استفاده از تمرینات پولیو متریک نیز می توان به افزایش شتاب مبادرت ورزید.
۳٫ سرعت حداکثر
مانند شتاب ، برای افزایش سرعت حداکثر نیز می توان از روش مستقیم و غیر مستقیم استفاده کرد که روش مستقیم آن بیان شد و روش غیر مستقیم همان تمرینات پولیومتریک است.
دستورالعمل تمرينات سرعتی
- برای اینکه تمرینات سرعتی بیشترین تاثیر را داشته باشد ، زمان انجام آن باید به گونه ای باشد که فرد خسته نبوده و کاملا سرحال باشد.
- بهترین زمان برای اجرای تمرینات سرعتی ، بعد از ظهر یا عصر می باشد ، زیرا دراین زمان انعطاف پذیری بدن در بالاترین سطح خود است و از آسیب های احتمالی کاسته می شود و همچنین عملکرد ورزشی نیز سریع تر افزایش می یابد.
- قبل از هر جلسه تمرین سرعتی ، گرم کردن بدن بسیار ضروری است.
- تمرینات ابتدا با شدت پایین آغاز شده ، رفته رفته بر سرعت آن افزوده شود.
- چون سرعت تا حدود زیادی با قدرت و توان ارتباط دارد ، بنابراین توجه شود که فرد از قدرت و توان لازم برای انجام تمرینات سرعتی برخوردار باشد.
- توسعه سرعت به دقت و بردباری نیاز دارد.
- در تمرینات سرعتی ، شدت تمرین باید کمی بیشتر از شرایط مورد نیاز باشد تا حد مطلوب سرعت در زمان استفاده در شرایط واقعی میسر باشد.
- پس از هر مرحله تمرین سرعتی ، استراحت کافی در دستور کار باشد.
- قبل از اجرای تمرینات سرعتی ، از کامل بودن استراحت فرد اطمینان حاصل شود.
- تمرینات سرعتی در روزهایی انجام شود که سایر تمرینات برنامه ریزی شده ، سبک ، ساده و آسان باشد.
در نهایت
جالب است که شکل های مختلف توانایی ها و قابلیت های سرعتی به نسبت به یکدیگر وابسته نیستند و هیچ گونه همبستگی باهم ندارند. ورزشکاری که قابلیت عکس العمل خوبی دارد، ممکن است در قابلیت شتاب گیری و سرعت حرکت ضعیف باشد. بر خلاف باور عمومی، سرعت یک قابلیت به طور کامل تخصصی است.
نتايج به‌دست آمده، نتايج پژوهش دلبري و همكاران (۱۳۸۸) را تاييد مي‌كند. آنها بيان داشتند كه بازي رايانه‌اي باعث بهبود سرعت پردازش اطلاعات مي‌شود، به عبارتي زمان واكنش، نشان‌دهنده‌ي سرعت تصميم‌گيري و كارايي آن است.
بنابراين مي‌توان گفت، بازي‌هاي رايانه‌اي سرعت پردازش اطلاعات را افزايش مي‌دهد، احتمال مي‌رود كاهش زمان واكنش در اثر انجام بازي‌هاي رايانه‌اي، به دليل كاهش زمان پيش حركت يا افزايش سرعت پردازش ادراكي يا شناختي باشد. تحقيقات درو و واترز، اورزي فيلدز، آلن گريد فيلد، سابرامنيام و يوجي كاهش زمان واكنش در نتيجه‌ي انجام بازي‌هاي رايانه‌اي را نشان داده‌اند.
بیشتر بخوانید:
افزایش توان (کارایی گروه عضلانی)