حرکت در دنده عقب بایستی با مراقبت و کنترل و احتیاط کامل باشد، چرا که در کل، هر اتومبیلی هنگام حرکت در دنده عقب تصادف کند مقصر می باشد، حرکت در دنده عقب جز برای پارک دوبل برخلاف مقررات محسوب می شود.
زمانی که در حال انجام پارک دوبل هستیم یعنی بصورت دنده عقب می خواهیم بین دو اتومبیل پارک کنیم اگر محل پارک ما ممنوعه نباشد و اتومبیلی با سر بخواهد وارد پارک شود و با ما تصادف کند آن اتومبیل مقصر می باشد. که در بخش دوم ماده ۱۴۲ آئین نامه راهنمایی و رانندگی مشخص شده است.
روش حرکت به عقب (دنده عقب):
بهتر است قبل از شروع حرکت به عقب اتومبیل و فرمان را رو به جلو صاف کنیم تا چرخهای جلو صاف شود در این حالت پیدا کردن مرکز فرمان یا ساعت ۱۲ بسیار آسان می باشد و حرکت در دنده عقب نیز راحت تر خواهد بود.
وقتی اتومبیل و فرمان آن در داخل خیابان صاف باشد وسط نیم دایره ی بزرگ داخلی فرمان مرکز فرمان یا ساعت ۱۲ می باشد که بایستی بالای آن را گرفت.
ابتدا راهنمای سمت راست را می زنیم و سپس دسته ی دنده را درون دنده ی عقب قرار می دهیم و با دست چپ فرمان را به حالت ساعت ۱۲ و دست راست را پشت صندلی شاگرد قرار می دهیم و سر و بدن خود را طوری به طرف عقب برمی گردانیم که تمام شیشه ی عقب و در نتیجه، پشت سر اتومبیل را کاملاً ببینیم.
برای اینکه جای دنده عقب را در گیربکس بدانیم ابتدا کلاج را کاملاً تا انتها می گیریم و دسته ی دنده را در حالت خلاص به طرف راست، انتهای فنر پایین هدایت می کنیم.
معمولاً برای رفتن به دنده عقب ابتدا دسته ی دنده را درون یکی از دنده ها برده (غالباً از دنده ی ۲ استفاده می شود) و سپس درون دنده ی عقب قرار می دهیم.
نحوه ی نشستن در دنده عقب به این ترتیب است که با دست راست کمربند را از بغل شانه ی سمت چپ کشیده و با دست چپ کمربند را از پایین می کشیم تا آزاد شود سپس کاملاً تنه ی خود را به طرف عقب بر روی باسن می چرخانیم تا کاملاً به شیشه ی عقب اتومبیل مشرف شویم سپس دست راست را پشت صندلی شاگرد قرار می دهیم و آهسته رو به عقب حرکت می کنیم.
سرعت در دنده عقب باید به اندازه ای باشد که یک نفر به صورت پیاده بتواند همراه با اتومبیل ما حرکت کند. حال برای اینکه در خیابان رو به عقب حرکت کنیم باید جهت شناسی خوبی نسبت به حرکت دادن فرمان در دنده عقب داشته باشیم. به هر سمتی که می خواهیم برویم فرمان را کمی به همان سمت می چرخانیم مبنای پیدا کردن سمت راست و چپ چشمان ما می باشد. یعنی هنگامی که سر ما به طرف عقب برگشته است و رو به عقب حرکت می کنیم چشم راست ما می شود سمت راست و چشم سمت چپ مبنای ما برای تعیین سمت چپ می باشد. باید طوری به عقب برگردیم که حتی المقدور سر ما بین دو صندلی جلو باشد تا نسبت به عقب اتومبیل کنترل و مراقبت کاملتری داشته باشیم. به هر سمتی که رو به عقب نگاه می کنیم و می خواهیم به آن طرف برویم کافی است فرمان را کمی به همان سمت بچرخانیم.
حرکت فرمان در دنده عقب نیز باید خیلی کم باشد زیرا با کمترین حرکت فرمان جهت اتومبیل تغییر می کند و ممکن است با وسایل نقلیه ای که از پشت سر ما می آیند برخورد کنیم. (سرعت اثرپذیری فرمان در دنده عقب دو برابر رو به جلو می باشد) به همین علت همیشه باید تغییر جهت فرمان حدود ۱۵- ۵ دقیقه به چپ و یا راست باشد. مگر مواقعی که احتیاج داشته باشیم و مجبور باشیم که جهت اتومبیل را خیلی بیشتر تغییر بدهیم.
در دنده عقب تا زمانی که کاملاً توقف نکرده ایم نباید سر و بدن خود را به طرف جلو برگردانیم. زیرا ممکن است مانع یا وسیله نقلیه و ... پشت سر ما باشد و ما با آن برخورد کنیم و یا هنگام چرخش سر کمی فرمان چرخیده شود و جهت اتومبیل تغییر کند.
نحوه ی جابجایی و جهت شناسی فرمان در دنده عقب:
با ۳ حرکت فرمان شکل می گیرد و زمان اجراء آن ۳ حرکت، دست چپ ما همواره بایستی مرکز فرمان یا ساعت ۱۲ را در اختیار داشته باشد مگر در موارد ضروری که مجبور شویم فرمان را بیش از نیم دور بچرخانیم.
۱- هنگام حرکت در دنده عقب جهت جابجایی، ابتدا فرمان را کمی (به اندازه ۱۵-۵ دقیقه) به سمت مورد نظر می چرخانیم تا اتومبیل به سمت مورد نظر آرام آرام به اندازه دلخواه کج شود.
۲- فرمان را به سمت مخالف می چرخانیم (هر چقدر که لازم باشد) و به انتهای خیابان (رو به عقب) نگاه می کنیم تا اتومبیل در داخل خیابان صاف شود.
۳- با نگاه کردن به انتهای خیابان (رو به عقب) وقتی مطمئن شدیم اتومبیل ما صاف شد فرمان را صاف می کنیم (به حالت ساعت ۱۲ بر می گردانیم).
توضیح اینکه معمولاً فرمان دوم یا فرمان مخالف بیشتر از فرمان اول نیاز به چرخش دارد بنابراین اگر بدون ضرورت فرمان اول را زیاد بچرخانیم خودبخود بی جهت فرمان دوم به دردسر می افتد.
هنگام حرکت در دنده عقب ما فرمان را نمی بینیم بنابراین همواره باید معیار صاف بودن فرمان را (ساعت ۱۲) در اختیار داشته باشیم تا بتوانیم قسمت سوم (صاف کردن فرمان) را به درستی و بدون تأخیر انجام دهیم.
قسمت دوم تمرین حرکت مارپیچ به طرف عقب می باشد که باعث رشد و تقویت جهت شناسی در دنده عقب می شود. به این ترتیب که در جاهایی که عبور و مرور خیلی کم است و خطری وجود ندارد بصورت دنده عقب حرکت کرده و بصورت دنده عقب به راست و چپ خیابان جابجا می شویم تا چشم و دست ما کاملاً با هم هماهنگ شوند و جهت شناسی در دنده عقب کامل شود.
بعد از انجام این تمرینات حال می خواهیم با یک فاصله ی مشخص (۳۰- ۴۵ سانتی متر) نسبت به کناره ی جدول به طرف عقب حرکت کنیم مبنای ما برای تعیین فاصله ی معین با کناره ی جدول قسمت پایین وسط شیشه ی بزرگ عقب می باشد یعنی وقتی رو به عقب نگاه می کنیم قسمت پایین وسط شیشه ی بزرگ و در پراید چراغ استپ ترمز مقابل شیشه ی بزرگ عقب با کناره ی جدول هر فاصله ای داشته باشد چرخهای سمت راست اتومبیل نیز به همان اندازه با جدول فاصله دارند برای این کار باید حتماً طوری رو به عقب برگردیم که بتوانیم کل شیشه ی بزرگ عقب را ببینیم و در این حالت هر فاصله ای که از دید راننده بین چراغ استپ ترمز وسط شیشه ی بزرگ عقب و کناره ی جدول دیده شود اندازه ای درست و واقعی می باشد.
ممکن است کسی بخواهد برای تعیین فاصله نسبت به کناره ی جدول در دنده ی عقب استپ ترمز عقب پراید یا وسط شیشه ی بزرگ عقب (قسمت پایین) را در اتومبیلهای دیگر زیر جدول تنظیم کرده و رو به عقب حرکت کند مثال (استپ ترمز زیر جدول باشد) این روش در صورتی که دید راننده را نسبت به عقب مختل نکند اشکالی ندارد (ولی معمولاً ۵۰% دید راننده نسبت به عقب اتومبیل کم می شود).
فراموش نکنیم سرعت در دنده ی عقب باید به گونه ای باشد که یک نفر بتواند با ما پیاده حرکت کند.
مکانهایی که حرکت به صورت دنده عقب خطرناک می باشد:
۱- حریم تقاطع ها (۱۵ متر قبل و بعد از آنها)
۲- در پیچها و تونلها و میدانها
۳- در لاینهای حرکت و سبقت
۴- خط کشی عبور عابرین پیاده
۵- بر روی پل ها و دیگر مواردی که در ماده ۱۵۵ آئین نامه راهنمایی و رانندگی مشخص شده است.
رد کردن مانع در دنده عقب:
اگر بخواهیم چاله یا مانع کوچکی را که ارتفاع آن زیر ۱۵ سانت است (در این ارتفاع زیر اتومبیل ما آسیب نمی بیند) از بین ۲ چرخ اتومبیل عبور دهیم مبنای ما این است که آن مانع را در قسمت یک چهارم سمت راست شیشه ی بزرگ عقب اتومبیل قرار می دهیم یعنی وقتی رو به عقب حرکت می کنیم چشم راست راننده می شود سمت راست اتومبیل و مانع را در قسمت یک چهارم سمت راست شیشه ی بزرگ عقب تنظیم کرده و قرار می دهیم در پیکان بین علامت استاندارد و گوشه ی سمت راست اتومبیل می شود که دقیقاً پشت صندلی راننده می باشد.
در پراید بین چراغ استپ ترمز عقب و گوشه ی سمت راست شیشه ی عقب که بطور کلی در همه ی اتومبیل ها دقیقاً پشت سر راننده می باشد.
در صورتی که بخواهیم از کنار مانع رد شویم کافی است از دور علامت استاندارد را با یک فاصله ی مناسب با کناره ی مانع تنظیم کنیم و مانند تنظیم فاصله ی ۴۵- ۳۰ سانت عمل کنیم و از کناره ی آن عبور نمائیم.
خلاصه ی درس دنده عقب:
۱- رو به جلو اتومبیل را صاف کرده و فرمان را نیز صاف می کنیم.
۲- راهنمای سمت راست را روشن می کنیم.
۳- کلاج را فشار داده و دسته ی دنده را درون دنده ی عقب قرار می دهیم.
۴- کمربند را کشیده و تا جایی که ممکن است رو به عقب بدن خود را می چرخانیم.
۵- دست چپ مرکز فرمان یا ساعت ۱۲ را گرفته و دست راست پشتی صندلی شاگرد.
۶- حرکت در دنده عقب باید دقت و مراقبت و کنترل کامل با سرعت کم (قدم انسانی) بوده و با فاصله ی معین نسبت به کناره ی جدول باشد.
۷- اگر نیاز به جابجایی بود ۳ حرکت فرمان جهت جابجایی فراموش نشود.
۸- چراغ استپ ترمز مقابل شیشه ی بزرگ عقب در اتومبیل پراید و بطور کلی وسط شیشه ی بزرگ عقب همه ی اتومبیل ها (قسمت پایین شیشه) بهترین نشانه جهت تعیین فاصله می باشد و با فاصله ی ۴۰-۳۰ سانتیمتر نسبت به کناره جدول حرکت می کنیم.
تا زمانی که ایست کامل نکرده ایم نباید بدن خود را رو به جلو برگردانیم و باید تا توقف کامل اتومبیل نگاه ما رو به عقب باشد تا وجود هرگونه خطر از نگاه ما دور نماند.