حرکت با دنده عقب یکی از مهم ترین مهارت های رانندگی است که با توجه به نکات و اصول مهم و همچنین تمرین می توان این مهارت را به خوبی پرورش داد. مهم ترین نکته در مورد حرکت با دنده عقب، این است که مهارت گرفتن فرمان با یک دست را داشته باشید. پیش از شروع حرکت با دنده عقب، بایستی برای تقویت و تسلط فرمان توسط دست چپ به مدت ۱۵ دقیقه دست راست بر روی دسته دنده قرار گرفته و دست چپ به تنهایی کنترل فرمان را عهده‌دار گردد.
مهم ترین نکات قبل از شروع حرکت در دنده عقب
حرکت در دنده عقب بایستی با مراقبت و کنترل و احتیاط کامل باشد، چرا که در کل، هر اتومبیلی هنگام حرکت در دنده عقب تصادف کند مقصر میباشد. حرکت در دنده عقب جز برای پارک دوبل بر خلاف مقررات میباشد و آن هم به شرط آنکه محل پارک ممنوع نباشد. قبل از اینکه با دنده‌ی عقب حرکت کنیم. ابتدا باید نسبت به عدم حضور افراد خردسال و هرگونه خطر دیگری، در قسمت عقب اتومبیل مطمئن شویم.
زمانی که در حال انجام پارک دوبل هستیم یعنی بصورت دنده عقب می‌خواهیم بین دو اتومبیل پارک کنیم اگر محل پارک ما ممنوعه نباشد و اتومبیلی با سر بخواهد وارد پارک شود و با ما تصادف کند آن اتومبیل مقصر میباشد که در بخش دوم ماده ۱۴۲ آئین‌نامه راهنمایی و رانندگی مشخص شده است.
روش حرکت به عقب (دنده عقب)
ابتدا راهنمای سمت راست زده میشود و سپس دنده را درون دنده عقب گذارده، دست راست پشت صندلی شاگرد قرار میگیرد و سر به گونه‌ای به سمت عقب بر می‌گردد که تمام شیشه عقب و پشت سر خودرو دیده شود. اگر هنگام حرکت در دنده عقب فرمان را به راست بچرخانیم عقب خودرو به طرف راست می‌رود ولی باید توجه داشته باشیم که جلوی خودرو همزمان به چپ می‌رود و برعکس.
صاف بودن فرمان پیش از حرکت با دنده عقب
بدلیل لزوم قرار داشتن دست چپ بر روی مرکز فرمان (ساعت ۱۲) بهتر است قبل از شروع حرکت به عقب اتومبیل و فرمان را رو به جلو صاف کنیم تا چرخ‌های جلو صاف شود در این حالت پیدا کردن مرکز فرمان یا ساعت ۱۲ بسیار آسان میباشد و حرکت در دنده عقب نیز راحت‌تر خواهد بود. وقتی اتومبیل و فرمان آن داخل خیابان صاف باشد وسط نیم دایره‌ی بزرگ داخلی فرمان مرکز فرمان یا ساعت ۱۲ میباشد که بایستی بالای آن را گرفت.
چگونگی نشستن در حرکت دنده عقب
ابتدا با دست راست کمربند ایمنی را از بغل شانه سمت چپ کشیده و با دست چپ کمربند را از پایین می‌کشیم تا آزاد شود ، سپس تنه به طرف عقب بر روی باسن چرخانده میشود و دست راست پشت صندلی شاگرد قرار میگیرد.
حرکت فرمان در دنده عقب
بدلیل سرعت اثرپذیری فرمان در دنده عقب که دو برابر رو به جلو میباشد بایستی تغییر جهت بسیار کم و در حدود ۱۵-۵ دقیقه به چپ یا راست باشد، مگر در جاهایی که نیاز باشد و با سرعت کنترل شده قابل انجام است. مانند دور دو فرمان، پارک دوبل و پارک خودرو در پارکینگ.
برای اینکه جای دنده عقب را در گیربکس بدانیم ابتدا کلاج را کاملاً تا انتها می‌گیریم و دسته‌ی دنده را در حالت خلاص به طرف راست، انتهای فنر پایین هدایت می‌کنیم. معمولاً برای رفتن به دنده عقب ابتدا دسته‌ی دنده را درون یک از دنده‌ها برده (غالباً از دنده‌ی ۲ استفاده میشود) و سپس درون دنده‌ی عقب قرار می‌دهیم.
هنگام حرکت در دنده عقب ما فرمان را نمی‌بینیم بنا بر این همواره باید معیار صاف بودن فرمان را (ساعت ۱۲) در اختیار داشته باشیم تا بتوانیم قسمت سوم (صاف کردن فرمان) را به درستی و بدون تأخیر انجام دهیم. دست چپ برای کنترل فرمان همواره بایستی مرکز فرمان یا همان ساعت ۱۲ را در اختیار داشته باشد، مگر در جاهایی که ناچار شویم فرمان بیش از نیم دور چرخانده شود.
شکل گیری فرمان با ۳ حرکت و ۳ زمان اجرا
در اولین مرحله برای جابهجایی هنگام حرکت در دنده عقب ابتدا فرمان کمی به سمت مورد نظر به اندازه ۱۵-۵ دقیقه چرخانده میشود. سپس فرمان به سمت مخالف جهت چرخانده شده هر اندازه که لازم باشد برگردانده میشود تا با نگاه رو به عقب به انتهای خیابان خودرو در داخل خیابان صاف گردد. در مرحله آخر دوباره با نگاه کردن به انتهای خیابان ( رو به عقب ) با اطمینان از اینکه خودرو صاف شده است فرمان خودرو صاف می‌گردد و به ساعت ۱۲ بر می‌گردد.
توضیح شکل‌گیری فرمان در ۳ حرکت
چون فرمان دوم یا فرمان مخالف بیشتر از فرمان اول نیاز به چرخش دارد. بنابراین اگر فرمان اول بدون ضرورت زیاد چرخانده شود. خودبخود فرمان دوم نیز به دردسر می‌افتد. از آنجایی که در دنده عقب فرمان دیده نمی‌شود پس همواره بایستی معیار صاف بودن فرمان ( ساعت ۱۲) در اختیار باشد، تا حرکت سوم ( صاف کردن فرمان ) بدرستی انجام شود.
حرکت مارپیچ در دنده عقب
حرکت مارپیچ به طرف عقب باعث رشد و تقویت جهت شناسی در دنده عقب می‌گردد، با این حرکت در جاهایی که عبور و مرور خیلی کم است، چشم و دست راننده هماهنگ میگردند و جهت شناسی کامل خواهد شد.
حرکت رو به عقب در کناره جدول
برای اینکه راننده بتواند با فاصله ۳۰ تا ۴۰ سانتی‌متر نسبت به کناره جدول حرکت کند. بایستی ابتدا راننده طوری رو به عقب برگردد که بتواند کل شیشه بزرگ عقب را ببیند و در این حالت هر فاصله‌ای که از دید راننده میان چراغ استپ ترمز در وسط شیشه بزرگ عقب و کناره جدول دیده میشود اندازه درست و واقعی میباشد.
شاید راننده‌ای بخواهد برای تعیین فاصله نسبت به کناره جدول در دنده عقب استپ ترمز عقب پراید را زیر جدول تنظیم بکند و رو به عقب حرکت کند یعنی استپ ترمز زیر جدول باشد این روش دید راننده را نسبت به عقب خودرو تا ۵۰% کم می‌کند.
تغییرات فواصل عرضی در دنده عقب
هرگاه بخواهیم در دنده عقب فاصله عرض خود را از راست کم کنیم ابتدا فرمان را کامل به سمت راست می‌چرخانیم و آنقدر عقب می‌رویم تا نقطه دلخواه و سپس فرمان را در جا به چپ می‌چرخانیم تا جلوی خودرو هم در موازات چرخ عقب صاف شود و برای سمت چپ نیز برعکس عمل می‌کنیم.
هرگاه بخواهیم در فواصل کم رو به جلو فاصله خود را با سمت راست کم کنیم ابتدا کل فرمان را به سمت راست می‌چرخانیم و سپس تا نقطه مورد لزوم جلو می‌رویم سپس کل فرمان را به سمت چپ می‌چرخانیم و آنقدر جلو می‌رویم تا چرخ عقب و عقب در یک امتداد قرار گیرد و برای نزدیک شدن به سمت چپ برعکس عمل می‌کنیم.
مکان‌هایی که حرکت دنده عقب خطرناک است
۱-حریم تقاطع‌ها(۱۵ متر پیش و بعد از آن‌ها)
۲-در پیچ‌ها و تونل‌ها و میدان‌ها
۳-در لاین‌های حرکت و سبقت
۴-خط‌کشی عبور عابرین پیاده
۵-بر روی پل‌ها و دیگر موردهایی که در ماده ۱۵۵ آئین نامه آمده است.
رد کردن مانع در دنده عقب
اگر بخواهیم چاله یا مانع کوچکی را که ارتفاع آن زیر ۱۵ سانت است (در این ارتفاع زیر اتومبیل ما آسیب نمی‌بیند) از بین ۲ چرخ اتومبیل عبور دهیم مبنای ما این است که آن مانع را در قسمت یک چهارم سمت راست شیشه‌ی بزرگ عقب اتومبیل قرار می‌دهیم یعنی وقتی رو به عقب حرکت می‌کنیم چشم راست راننده میشود سمت راست اتومبیل و مانع را در قسمت یک چهارم سمت راست شیشه‌ی بزرگ عقب تنظیم کرده و قرار می‌دهیم در پیکان بین علامت استاندارد و گوشه‌ی سمت راست اتومبیل میشود که دقیقاً پشت صندلی راننده است. در صورتی که بخواهیم از کنار مانع رد شویم کافی است از دور علامت استاندارد را با یک فاصله‌ی مناسب با کناره‌ی مانع تنظیم کنیم و مانند تنظیم فاصله‌ی ۴۵-۳۰ سانت عمل کنیم و از کناره‌ی آن عبور نمائیم.
چکیده آموزش حرکت دنده عقب
۱-رو به جلو خودرو را صاف کرده و فرمان نیز صاف می‌گردد.
۲-راهنمای سمت راست روشن می‌گردد.
۳-دسته دنده درون دنده عقب قرار می‌گردد.
۴-کمربند ایمنی کشیده شود و بدن روبه عقب چرخانده میشود.
۵-دست چپ مرکز فرمان (ساعت ۱۲) را گرفته و دست راست پشت صندلی شاگرد قرار میگیرد.
۶-حرکت با دنده عقب با مراقبت و کنترل لازم و با سرعت گام‌های انسان پیاده میباشد که با فاصله معین از کناره جدول است.
۷-اگر نیاز به جابهجایی بود ۳ حرکت فرمان برای جابهجایی خودرو فراموش نگردد.
۸-چراغ استپ ترمز روبه‌روی شیشه بزرگ عقب بهترین نشانه برای تعیین فاصله ۴۵-۳۰ سانتی‌متر نسبت به کناره جدول است.